Unë nuk kam me kë të mbetem i ri nëse ju të gjithë plakeni
Këto ditë vjeshte, nganjëherë me diell e nganjëherë të vrëra – dhe fishkëllima e erës duket se na sjell kujtime, kujtime të largëta të rinisë sonë, ditëve tona studentore. Ishte ajo koha e mbushur plot idealizma, ëndërrime për të ardhmen, koha kur lidheshin shoqëritë, miqësitë. Ishte kohë e shqetësimeve për studimet tona, provimet, por ende e pangarku me dallgët e jetës. Si studentë ndoshta xhepin e kishim të varfër, por shpirtin e kishim të pasur, plot entuziazëm e energji rinore. Ato vite kanë lënë gjurmë të pashlyeshme në jetën tonë. Mund të shkruhen faqe të tëra për atë kohë të largët. Por, po i shkruaj këto pak radhë vetëm si një hyrje për një poezi – këngë të bukur, “Ne daj se Ines” (Mos u dorëzo Ines), shkruar – kompozuar nga poeti, këngëtari, kantautori e kompozitori i njohur kroat, Arsen Dediq (1938 – 2015). Wsthë kjo një poezi e bukur, një rrëfim poetië për rininë, nostalgjinë, dashurinë, jetën studentore. Janë këto çaste, dromca të jetës studentore të vet autorit në Zagreb, ku kemi studiuar edhe ne. Kjo poezi e Arsen Dediqit ka një ngjashmëri me poezinë shumë të njohur, “Gjethet e vdekura” të poetit të mrekullueshëm ftancez, Jacques Prevert (1900 – 1977). Dhe vërtet, tërë poezinë e përshkon një frymë preveriane. Edhe në këtë poezi, si te ajo e Preverit, e hasim të njejtin motiv: dashurinë e ndërprerë, por jo të harruar, të humbur – atë e ka përjetësuar poeti në vargjet e tij plot mallë e dashuri. Siç cekëm më lart, këto vargje autori i ka shoqëruar edhe me nota muzikore, është një interpretim – recitim magjepës i aktorit të njohur kroat, Rade Sherbexhija (1946). Gjatë viteve tona të studimeve, fundi i viteve të 70-ta dhe fillimi i viteve të 80-ta të shekullit të kaluar, kjo këngë ka qenë mjaft e popullarizuar. Dhe ende dëgjohet me ëndje si njëra ndër këngët më të bukura të asaj hapësire gjeografike: sjell kujtime, mall, dashuri, reflektime… Janë vargje që jo vetëm të kujtojnë rininë, por edhe të bëjnë të ndihesh ende i ri. Të mos zgjatemi më tepër, le ta vazhdojë “rrëfimin” vetë poezia. Poezia është e shkruar me vargun e lirë e pa rima, prandaj edhe jam munduar që t’i rri sa më afër origjinalit. Një formë e tillë e të shprehurit poetik sikur e bën më të afrt, më intim këtë poezi, e cila ka frymëzuar breza të tërë, ua ka zbukuruar jetën, i ka dhënë kuptim jetës së tyre. Madje shumë prindër vajzave të tyre ua kanë vënë emrin: Ines. Për shumë adhurues të këtyre vargjeve koj poezi është më tepër se një poezi, është një himn i dashurisë, rinisë…
Mos u dorëzo Ines
Arsen Dediq
Mos u dorëzo Ines
Mos iu dorëzo viteve, Inesi im
Lëvizjeve dhe shprehive të tjera
Sepse dhomën ende e ke të ngrohtë
Renditja e këndshme dhe sendet e rralla
Ke patur më shumë shije se unë
Dhoma jote – mrekulli!
Zonjën e shtëpisë e ke në spital
Gjithmonë je dalluar
Sipas ngjyrave të letrave tua, sipas dhuratave
Të nesërmen në mëngjes rreth orës nëntë më ke përcjellur deri në stacioni
Dhe shkatërrohet autobusi i gjelbër i bartur nga era e vjeshtës
Si një gjethe poshtë një pjerrësie beogradase
Kam veshur katin e mbrëmjes dhe jam i rrethuar me shiqime
Mos u dorëzo rinia ime, mos u dorëzo Ines
Njohja jonë ka kohë që ishte përgatitur
Dhe pastaj, rastësisht, me rakinë e nxehtë
E me ca pak fjali, dëshira e fshehur dobët
Kishe sjelljet e zonjës dhe fytyrën e fshatares
Malokja dhe fisnikja ime
Pastaj ai gjoksi yt, krevati
Dhe dhoma ime e varur në ajër si portokalle
Si llampa e portokalltë mbi ujin e gjelbër e të kaltër të Zagrebit
Brigadat proletare 39, te Grkoviqi
Rruga e lagur, nga dritarja e tutje dhe zhurma e tramvajeve të buzëmbrëmjes
Çaste të bukura të mallëngjimit, dashurisë e varfërisë
Përdorimi i banjos së përbashkët
Dhe “Ju lutem nëse dikush më kërkon”
Mos u dorëzo Ines
Ja po ngritem për ta kthyer pllakën
A mos është kjo e pahijshme në këtë orë?!
Mocarti! Requijemi Agnus Dei
Sidoqoftë, mua më pëlqen më shumë fillimi
Zotëroj edhe me një million të dhëna
Të ndjeshme e të mbrapshta të rinisë sonë
E cila para syve tanë na mashtron, na vjedh e na braktis
Mos u dorëzo Ines
Grise ftesën, anuloje darkën, mashtroje burrin
Se je duke shkuar t’i krehësh flokët në një hotel më të mirë.
Më prek me gju nën tavolinë
Gjenerata ime, dashnore
E di që ende do të ketë rini
Por, jo kësisoj – mesatarisht 1938
Unë nuk kam me kë të mbetëm i ri nëse ju të gjithë plakeni
Dhe ajo rini do të ishte e rëndë për mua
Ju edhe mund të keni të drejtë
Sepse jam vetëm në këtë breg
Të cilin e keni braktisur dhe e keni dorëzuar pa dëshirë
Dhe përsëri po fillon shiu
Ashtu siç bie shi në tetor në ujëdhesa
Deti prej pëlumbi e qielli prej pishave
Zërat e largët që përzihen
Zëri i nënës, mikut, vajzës, dashnores, vëllaut
Rrobat para shiut mbidhen me shpejtësi
Dhe zhduket drita me atë bardhësinë
Edhe pak shetitje buzë detit dhe mbaroi
Mos u dorëzo Ines.
Përktheu nga kroatishtja: Sadik Elshani
Philadelphia, më 4 dhjetor, 2022
Sadik Elshani është doktor i shkencave dhe veprimtar i bashkësisë shqiptaro – amerikane. Stdimet universiatare dhe ato pasuniversitare (magjistraturën e doktoraturën) i ka mbaruar në Universitetin e Zagrebit, ku edhe për pak kohë ka punuar si asistent shkencor.
Fotografia lart, një kujtim i ditëve studentore, është bërë në Zagreb, në vitin 1979. Nga e majta në të djathte: Milazim Salihu, Ramush Tahir, Sadik Elshani, Rexhep Shaqiri; Qazim Veselaj (me uniforme ushtarake), ulur, ne balle te fotos: Bardhyl Bekteshi.