Astrit Lulushi
Ju mund të ëndërroni të shkoni atje ku rrugët nuk kanë emër, megjithëse postieri i urren ato. E vërteta është se shumica e emrave të rrugëve kanë shumë rëndësi dhe histori. Disa emra shpesh japin të dhëna për llojin e rrugës dhe atë që e rrethon, gjë që ishte veçanërisht e dobishme për navigimin, para GPS-ve dhe iPhone-ve. Konventat e emërtimit shpesh zbulojnë të dhëna për statusin, përdorimin, formën, funksionin dhe gjeografinë e zonës.
Autostradë dhe Ndërshtetërore, në ShBA, të dyja i referohen rrugëve të rëndësishme që lidhin qytete dhe shtete, por autostradat kanë përdorimin më të gjerë; ato mund të projektohen për trafik me lëvizje të shpejtë, ose që mund të kalojnë nëpër zona ku drejtuesit e mjeteve nuk ndeshen me kufij të reduktuar të shpejtësisë, sinjale trafiku dhe kryqëzime.
Një rrugë ndërshtetërore, sipas përkufizimit, është një autostradë që kalon ndërmjet shteteve. Presidenti Eisenhower nënshkroi Aktin Federal të Autostradave të Ndihmës së vitit 1956 për të krijuar rrjetin e rrugëve prej 60,000 km dhe për të siguruar “udhëtim të shpejtë dhe të sigurt transkontinental”.
Shoferët nga Kalifornia Jugore shpesh shtojnë “the” përpara emrave ose numrave të autostradave lokale. Shtimi i artikullit të caktuar i atribuohet konventës së emërtimit të rrugëve (siç është Autostrada San Bernardino) përpara sistemit të autostradave të Eisenhower-it.
Emrat më të zakonshëm të rrugëve vlejnë për shumicën e rrugëve në një qytet. Ato mund të jenë çdo kalim që lidh dy pika. “Rrugët” gjenden në mjedise më të zhvilluara dhe zakonisht kanë shtëpi ose ndërtesa në të dyja anët. Një “rrugë” është tradicionalisht e veshur me pemë ose peizazhe të tjera estetike. Fjala franceze “approcher”, i referohej një shtegu me pemë që të çonte në një shtëpi fshati. Nga fundi i shekullit të 19-të, “rrugë” u përdor në SHBA për t’iu referuar të gjitha llojeve të rrugëve, madje edhe atyre pa pemë – për shembull, Skanderbeg Street, në New York City.
Unazat, korsitë dhe rrugët më të vogla në qytete zakonisht do të kenë një nga këta emra. Zhvillimet më të reja të banesave mund të zgjedhin cilindo nga këta emra, por tradicionalisht secili prej tyre zbatohet për një lloj të caktuar rrugësh. Dikush me makinë mund të kalojë në një rrugë që rrotullohet rreth veçorive natyrore si liqenet ose kodrat. “Korsi” është zakonisht një rrugë e ngushtë që gjendet në një zonë rurale. Një “rrugë” është zakonisht e vogël anësore e ndarë nga rruga kryesore. Emra të tjerë për rrugët më të vogla përfshijnë “rrugicë”, “tarracë” “vista”, “kalim” si “Fan Noli Way”, New York.
“Court” dhe “Place” janë emra për “rrugët qorre” ose vetëm me hyrje. Ndërsa “place” vend është pa rrugëkalim, një “kopsht” është rrugë që zakonisht përfundon në unazë. Termi francez “fond du sac”, fund thesi, u përdor për rrugët pa lidhje, duke filluar rreth vitit 1819.
Nëse një rrugë ka një formë të pazakontë, urbanistët mund të përdorin një emër gjeometrik për të theksuar formën e saj. “Circle” është një rrugë që rrotullohet për të filluar dhe për të përfunduar në të njëjtën rrugë, siç është Columbus Circle në qytetin e Nju Jorkut.
Përveç formës, emri i rrugës mund të nxjerrë në pah veçori unike gjeografike. Për shembull, rrugët në pjerrësi mund të kenë fjalën “kodër” në emrat e tyre. Një “rrugë parku” shpesh kalon nëpër një zonë piktoreske. Një “xhade” është një rrugë e ndërtuar mbi ujë, si p.sh Lake Pontchartrain Causeway në Luiziana.
Së fundi, disa rrugë janë emëruar për funksionin e tyre. Një “splanade” është rrugë që kalon zakonisht pranë detit. Vjen nga spanjishtja “esplanada”, e cila përkthehet në “zona të nivelit të lartë”. Ato janë më të zakonshme në rajonet bregdetare të Shteteve të Bashkuara, por mund të quhen “shëtitore” në zona të tjera.
Në Tucson, Arizona, vendasit i referohen “stravenues”, një përzierje e fjalëve “rrugë” dhe “avenue”. Këto rrugë shkojnë diagonalisht midis rrugëve. Termi Quay “kala” përdoret më shpesh në anglishten britanike, por i referohet një rruge pranë ujit, siç është Queens Quay në Toronto.