Astrit Lulushi
Kur zhytemi në botën e mitologjisë, ashtu si çdo fe dhe tekstet e saj, është e domosdoshme të nisemi që nga fillimi i botës. Kush e krijoi? Si lindi? Pse duket si tani? A ishte gjithmonë kështu? Përgjigjet e tyre shërbejnë si bazë për përgjigjet emocionale dhe arsyet për të gjitha hyjnitë kryesore, ndërsa lëvizin nëpër historinë e tyre. Një koncept me të cilin duhet të pajtohemi në këto histori është se plotfuqia nuk është kurrë e barabartë me kënaqësinë apo besimin. Në të vërtetë, vendi i perëndive a Panteoni vepron në mënyrë të ngjashme me oborrin aristokratik të ndonje mbreti; ku pjesmarrësit lëvizin fshehurazi, me hijeshi, manipulues dhe mbi të gjitha, me xhelozi.
Dhe ne, si vëzhgues të tjeshtë, nuk mund t’i shpëtojmë mendimit që na mundon: a janë perënditë thjesht të mërzitur nga jeta e përjetshme? Ndoshta po, por e vetmja gjë më e vështirë se marrja e kontrollit të kozmosit është ruajtja e tij. Kaosi, Urani dhe Gaia, filloi me Dheun, “Tokën Nënë”, një koncept që ne e mbajmë edhe sot e kësaj dite, dhe Uranin, Qiellin me re. Para këtyre të dyve, ishte Kaosi, ose gremina a humnera, as hyjni as demon, megjithëse zotëronte cilësitë e të dyjave. Kaosi i ngjante më shumë ujit, diçka pa formë, hapësira e bashkuar e qiellit dhe e tokës përpara ndarjes së tyre, duke dhënë dy entitetet hyjnore.
Është interesante se të lashtët e shtynë debatin në lidhje me parakrijimin e botës në fushën e filozofisë, por jo të fesë, dhe e quajtën këtë “kozmogoni”. Disa burime, si Teogonia e Hesiodit dhe Bibliotheca e Apollodorit, tregojnë për një konceptim të papërlyer të Uranit nga Gaia; të tjerë, nga poetët spartanë deri te Ciceroni i Romës së lashtë në De Natura Deorum, tregojnë për Eterin (Ajrin) si babain e Uranit, i cili ishte perëndia e “ajrit të sipërm” ose ajri që merrte frymë nga perënditë. Koncepti është se të dyja këto hyjni ekzistonin për të sjellë formën në botën deri atëherë pa formë.
Vetëm në brezat e mëvonshëm të hyjnivve, shohin shfaqjen e hyjnisë që i ngjan njerëzimit, një Gjigant ose Titan që shkon aq larg sa të krijojë njerëzimin me duart e veta. Këto qenie hyjnore qeveriseshin nga emocioni njerëzor. Zotat e hershëm dhe fëmijët e tyre japin një pasqyrë të frikshme, sipas mendësisë së lashtë: sado e lirë ishte energjia dhe natyra hyjnore, ajo ishte gjithmonë nën gishtin e madh të dominimit njerëzor. Megjithëse kishte shumë mistere që rrethonin botën e lashtë, njerëzit ishin të bindur se mënyrat e tyre e të menduarit ishin aq të afërta me hyjnoren sa çdokush mund të merrte prej tyre.
Urani, pavarësisht origjinës së tij të kontestuar, pranohet botërisht si, siç shkruan Apollodorus, “i pari që sundoi botën”. Këtu shohim për herë të parë njerëzit e lashtët, duke i dhënë përparësi qiellit, duke pasur parasysh mbretërinë e ajrit qiellor të Uranit. Qiellit i jepej kjo peshë për shkak të paprekshmërisë së tij. Mund të ndodhë gjithashtu që njerëzit e lashtë, si pellazgët që ishin të parët që u vendosë në këto trojet, të strukturonin mjedisin e tyre fizik në një hierarki të thjeshtë; Natyrisht, qielli ekziston mbi tokë dhe det, dhe këta dominojnë për shkak, se janë të pamasë e të panjohur dhe për rrjedhojë të frikshëm.
Pavarësisht se nga erdhi, Urani dhe Gjëja (Dheu a Gaia) lindën dymbëdhjetë fëmijë, të cilët e ndanë më tej kozmosin në sferat e tyre, duke filluar nga oqeanet, deri tek ato të pakuptueshme dhe të ndërlikuara, si koha. Të dy kishin fëmijë të tjerë që ecnin në tokë dhe mbanin shenjat e hershme, groteske të formës njerëzore: këta ishin pesë Ciklopët gjigandë me një sy; dhe tre “Njëqind Duart”. Këta, ishin gjigantë në “madhësi dhe forcë” të mbuluar me njëqind duar dhe pesëdhjetë koka. Pasardhësit e dy hyjnive origjinale, u përbuzën nga Urani, i cili, duke vendosur skenën për shumë mite që do të vinin, i lidhi së bashku dhe i futi pesë Ciklopët dhe të tre “Njëqind Duart” nën tokë, ose Tartarus, që ishte “i largët nga toka sa toka. nga qielli”, sipas Apollodorus. Kjo i la dymbëdhjetë Titanët si trashëgimtarët e vetëm eventual të tokës dhe kozmosit, megjithëse, asgjë nuk do të ishte aq e lehtë, madje edhe për hyjnitë, për të sunduar.