Intervistë me Vendim Lushaj, një prej nismëtarëve të themelimit të Shoqatës Iliriane të Menaxherëve të Ndërtesave (IBMA)
Nga Ruben Avxhiu
Më tregonte një herë një shqiptar nga Mali i Zi që punonte menaxher i një pallati miliardierësh në Manhattan:
“Një banor i pallatit kishte një problem dhe i telefonova. Më tha: Deri tani nuk ia kam ngritur telefonin dy kryeministrave dhe një presidenti banke, por ty nuk guxoj të të mos përgjigjem. Të lutem na ndihmo se kemi një rrjedhje në apartament”.
Hierarkia e pushtetit varet gjithmonë nga situata. Kryeministrat mund të marrin vendime të mëdha, një gjeneral mund të lëvizë trupat, e një bankier mund të transferojë miliona, por nganjëherë nevoja më urgjente e momentit mund të të zgjidhet vetëm nga një menaxher ndërtese që ta sjell sa më shpejt ustain e duhur në shtëpi.
Manhattan ka një nga grumbullimet më të dendura për kilometër-katror të miliardierëve dhe njerëzve të fuqishëm në mbarë botën. Në përgjithësi, zona e trishtetëshit (New York, New jersey dhe Connecticut) është një nga forcat ekonomike më të mëdha të botës. Sektori i pronave të patundshme në New York është një nga faktorët që mund të ngrënë ose përmbysin tregjet financiare ndërkombëtare.
Që jeta në këto ndërtesa banimi dhe zyrash biznesi e tregëtie të zhvillohet normalisht, një ushtri e tërë prej dhjetëra mijëra vetësh punojnë natë e ditë, që nga portierë, pënëtorë krahu, pastrues, superintendentë, menaxherë pallatesh e rezidentë.
Një pjesë e madhe e tyre janë shqiptarë, të lindur në mbarë trojet tona kombëtare, ose fëmijë apo nipër emigrantësh shqiptarë. Numri i saktë nuk dihet por mendohet se është më shumë se dhjetë mijë punëtorë, të cilët prej dekadash mbajnë në këmbë Manhattan-in, New York-un, e rrethina. Me punën e tyre ata mbajnë familjet e tyre, sigurojnë mirëqënien për prindër e të afërm, shkollimin e fëmijëve. Ata janë shtylla kurrizore e një pjese të rëndësishme të komunitetit shqiptaro-amerikan, kontribues të organizatave të ndryshme, të lobimit për Kosovën dhe atdheun, njerëz të fortë me karakter e përgjegjësi të madhe.
Puna nuk kufizohet vetëm te ata. Në punën e tyre për të mirëmajtur ndërtesat shumëkatëshe, përfshi disa nga qiellgërvishësit më të famshëm të botës, ata bashkëpunojnë me biznese e specialitete të tjera ku gjithashtu militojnë shqiptarët, si ndërtues, hidraulikë, ustallarë, bojaxhinj, e shumë profesione të tjera.
Të punësuarit në sektorin e mirëmbajtjes kanë qenë historikisht të organizuar në shoqata e sindikata për shumë arsye. Për herë të parë së fundi, ata me origjinë shqiptare kanë formuar një organizatë që do kujdeset për zhvillimin e tyre profesional, për zgjerimin e njohjeve dhe mundësive, për të ndihmuar njëri-tjetrin në raste fatkeqësish etj. Shqiptarët i kanë bërë gjithmonë të gjitha këto, duke iu gjendur pranë njëri-tjetrit por për herë të parë ky bashkëpunim po vendoset edhe në mënyrë formale e zyrtare, me anë të Shoqatës Iliriane të Menaxherëve të Ndërtesave. (The Illyrian Building Managers Association).
Për të mësuar pak më shumë për këtë Shoqatë pata kënaqësinë të intervistoj një nga nismëtarët e themelimit të IBMA-së, Vendim (Vinnie) Lushaj, që flet e shkruan shqip më mirë se disa kolegë të mi të gazetarisë e të cilin e falenderoj për kohën dhe gatishmërinë për të na prezantuar vizionin dhe punën e kësaj shoqate.
Vendim Lushaj, Zv-President (majtas) dhe Kolë Palushaj, Presidenti aktual i organizatës IBMA (Illyrian Building Managers Association)
Më bëri shumë përshtypje të mirë informacioni që lexova për Shoqatën Iliriane të Menaxherëve të Ndërtesave (The Illyrian Building Managers Association), si nga organizimi ashtu edhe nga përshkrimi i punës dhe synimeve.
Si u krijua kjo organizatë? Nga erdhi si ide dhe si u realizua?
Në Manhattan ekzistojnë pesë organizata simotra. Një ndër këto pesë organizata është me anëtarë irlandezë dhe vetëm irlandezë. Duke pare që kjo industri dominohet absolutisht me shqiptarë nga të gjitha trojet tona amtare, duke pare që në të gjitha organizatat e tjera shumica e anëtarëve ishin nga viset shqiptare, ideja për krijimin e një organizate me anëtarë vetëm nga Iliria lindi natyrshëm.
Ne mars të vitit 2022 u mblodhëm pesë shokë për drekë në një restorant sushi. Presidenti aktual i organizates IBMA (Illyrian Building Managers Association) z. Kole Palushaj si gjithmonë fliste me një pasion të pakufishëm për themelimin e organizatës. Në atë drekë të bukur marsi pesë miq, shokë dhe kolegë vendosëm për krijimin e organizatës së parë shqiptare në llojin e saj me anëtarë vetëm nga Iliria dhe që shërbejnë në këtë industri në New York, New Jersey dhe Connecticut.
Aktualisht organizata ka 170 anëtarë. Deri në fund të vitit besojmë që do kemi 190 anëtarë dhe në fund të vitit 2024 presupozojmë që organizata të numërojë përafërsisht 300 anëtarë.
Thuhet që shqiptarët që punojnë në industrinë e mirëmbajtjes së ndërtesave janë me mijëra. Diku kam lexuar 8,000 por ka edhe numra të tjerë. Sa mendoni se mund të jenë? Më e rëndësishmja, si shpjegohet që kaq shumë shqiptarë janë orientuar në këtë industri?
Fatkeqësisht, nuk kemi një statistikë të saktë, por presupozohet që në NY, NJ dhe CT janë mbi 10.000 shqiptarë që punojnë në këtë industri. Fillimet shqiptare në këtë industri datojnë në vitet 1970. Duhet të kemi parasysh që në këtë industri perfshihen pastrues, doorman, handyman, superintendent, menaxherë rezidentë, menaxherë prone, kontabilitet etj dhe deri tek pronarë kompanish menaxhimi. Arsyet për një numër kaq të madh gra, burra, vajza dhe djem që punojnë në këtë industri janë nga më të ndryshmet, duke filluar që nga fillimet e vështira në dhe të huaj si emigrantë e deri tek aftesitë profesionale, pagesat relativisht të mira, siguracionet shëndetësore, afërsia e vendit të punës me vendbanimet etj.
Dikur flitej për “super” të ndërtesës, tani ka “rezidentë menaxherë” dhe “menaxherë ndërtesash”, ka staf pune, etj. Dikur duhej lopata për të hedhur qymyr në furrë, e tani duhet kostum dhe kollare. Nga kolegët tuaj e kam mësuar këtë. Si po transformohet kjo industri dhe janë përshtatur shqiptarët që punojnë aty me këto ndryshime?
Z. Avxhiu puna për shqiptaret ka qenë, është dhe do të mbetet nder, pa marrë parasysh titullin apo pozicionin e punës. Është e vërtetë që ka një transformim rrënjësor nga superintedentë që presupozon menaxhim por dhe punë fizike, në Resident Manager qe fokusin kryesor ka menaxhimin e pallatit, menaxhimin e puntorëve që punojnë në pallat, kordinimin konstant me kompaninë menaxhuese, bordin drejtues të pallatit e deri tek kompanitë e ndryshme që ofrojnë shërbime të ndryshme në pallat. Faktori shqiptar në këtë industri ka luajtur një rol të jashtëzakonshëm në transformimin e kesaj industrie duke gërshetuar dhe implementuar traditat shqiptare me vlera madhore, si mikpritja, respekti, përkushtimi, dinjiteti etj
Nuk kam dyshim për përkushtimin dhe përgjegjshmërinë në punë të shqiptarëve në këtë industri e kudo në ku punojnë në SHBA. Kanë krijuar për të gjithë ne një emër të mirë këtu në Amerikë. Nga numri dhe emrat e vendorëve, apo bizneseve me të cilët bashkëpunoni në punën tuaj, duket se interesi dhe mbështetja për shoqatën do të jetë shumë më e gjerë sesa vetëm mes kolegëve tuaj. Çfarë synoni të arrini me këtë shoqatë?
Shoqata IBMA ka një bashkëpunim të ngushtë me kompani të ndryshme që ofrojnë shërbime të ndryshme në këtë industri. Mbështetja dhe bashkëpunimi që ka I.B.M.A. me keto kompani është me interes reciprok. Çdo kompani që është antarë e shoqatës, i krijohet mundësia që të ofrojë shërbimet e saj në pallatet që menaxhohen nga Menaxherë Rezidentë (Resident Managers) që janë antarë të shoqatës. Ndërsa çdo Menaxher Rezident, antarë i shoqatës, sygjeron dhe i ofron pallatit që menaxhon, shërbim efikas dhe cilësor nga këto kompani prestigjoze.
Çfarë ndodh në këto takime mujore që keni? Apo është sekret vetëm për anëtarët? (Kjo e fundit pak për humor se jam i sigurtë që nuk bëhet ndonjë komplot.)
Çdo mbledhje mujore ka specifikat e saj. Qëllimi dhe motoja kryesore e kësaj organizate është dhe do mbetet kontributi dhe ndihma për antarët e shoqatës dhe komunitetin shqiptar ku banojmë dhe punojmë. Në këto mbledhje, anëtarët krijojnë njohe me njeri tjetrin, shkëmbejnë ide dhe eksperienca të ndryshme, informohen me kodet, rregullat, kërkesat dhe risitë e industrisë. I.B.M.A. ka krijuar komision specifik për të ndihmuar antarët e shoqatës që të ngrihen në nivel tjetër profesional, duke filluar me rishikimin e rezymeve, intervistave stimuluese etj dhe pastaj referime të antarëve tek kompani të ndryshme menaxhimi që na kontaktojnë me kërkesa për profesionistë për vende të hapura pune. (Asgjë nuk është sekret në mbledhjet mujore i nderuar Ruben hahah. Çdo gjë është publike në ëebsitin e shoqatës ibmanyc.com. Ju mirëpresim në mbledhjen e radhës në qoftë se jeni i lire. I.B.M.A. gjithashtu bashkëpunon me komunitetin dhe mbështet shoqata të ndryshme shqiptare duke kontribuar me punë vullnetare dhe bamirësi.)
Nga çfarë trojesh në atdhe vijnë shumica e anëtarëve të Shoqatës? Sa rol ka luajtur prejardhja në formimin e karakterit dhe sjelljes së tyre?
Momentalisht nuk kam një statistikë specifike për origjinën e anëtarëve të I.B.M.A.
Mbartja e vlerave shqiptare, zakoneve, traditave intelekti natyral etc. dhe gërshetimi i tyre me vlerat pozitive që na ka ofruar vendlindja jonë e dytë, vendi me i bekuar i planetit SHBA, na ka dhënë mundësinë që të jemi të sukseshëm, admirueshëm dhe si rrjedhojë edhe dominantë në këtë industri.
A mund të më tregoni diçka edhe për veten? Për origjinën e familjes, ku e keni vendlindjen dhe cili ka qenë udhëtimi i jetës suaj?
Quhem Vendim Lushaj, lindur dhe rritu në Malësinë e Gjakovës, Tropoja kreshnike, nga dy prindër hyjnorë, mes katër vëllezërve të mrekullueshëm dhe motrës/princeshës tonë të dashur. Kam 23 vite që banoj në New York/New Jersey. I martuar me bashkëshorten time Albana Shijaku, e cila vjen nga një familje e mrekullueshme Tironse (siç i thonë nga “katuni i grus” haha). Zoti na ka bekuar me dy fëmijë të mrekullueshëm Deana dhe Daniel Lushaj.
T’i keni me jetë. Suksese në jetën personale e profesionale. Suksese shoqatës dhe mbarë shqiptarëve që me punën e tyre e bëjnë jetën më të mirë për të gjithë New York-un me rrethe.
