Tiranë, 14 korrik 2023 – Rrjeti Ballkanik i Gazetarisë Investigative (BIRN Albania) dhe Qendra e Shkencës dhe Inovacionit për Zhvillim (SCiDEV) publikuan sot dy raporte kërkimore mbi disinformimin dhe manipulimin e lajmeve në mediat shqipfolëse.
Nga vëzhgimi mbi propagandën ruse, kineze dhe iraniane mbi ngjarjet në Ukrainë dhe më gjerë, doli se mediat shqiptare janë të pakujdesshme gjatë përhapjes së lajmeve të rreme, por në tërësi ato priren të përhapin lajme pro Ukrainës.
Autorët pohuan se redaksitë shqiptare nuk kane reporterë dhe redaktorë për të njoftuar vet mbi ngjarjet nderkombëtare dhe bien lehtë pré e shumëfishimit sasior të lajmeve të pasakta.
Studimet pohuan se ndikimi i propagandave ruse, kineze dhe iraniane mbeten të kufizuara, qoftë edhe prej mediave që ato kanë në gjuhën shqipe.
Ndër gjetjet kryesore të studimit të BIRN mbi disinformimin në Shqipëri u zbuluan 41 lajme të rreme mbi agresionin rus kundër Ukrainës, të cilat u ribotuan mbi 780 herë gjatë dhjetë muajve të vitit të kaluar.
Më shumë se gjysma e tyre qarkulluan në mediat e Shqipërisë, pjesa tjetër në Kosovë dhe Maqedoni të Veriut.
Lajmet e rreme merren më së shumti me numrin e viktimave, me poshtërimin e armikut dhe me zgjerimin e përmasave të luftës.
Megjithatë lajmet pro-Ukrainës ishin dy herë më shumë se sa ato pro-Ruse, ndërsa dhe ndërveprimi me to në rrjetet sociale është shumë herë më i madh në favor të Ukrainës.
Besart Likmeta, një nga autorët e rrjetit BIRN, thotë se gabimet me lajmet e rreme janë më të pakta në radio, tv dhe gazeta, dhe më së shumti në rrjete sociale dhe media online.
“Shpesh lajmet e ripublikuara nuk kanë ndonjë profil ideologjik. Mediat nuk i ripublikon ato sepse ka ndonjë qëllim për të shpërndarë disinformim rus. Mediat i ripublikojnë këto shkrime për të marrë klikime dhe për të patur më shumë vizitorë në faqen e tyre, dhe në këtë mënyrë bien pre e disinformimit”, thotë zoti Likmeta.
Shumica e mediave online nuk bëjnë kujdes me ripublikimet. Nga një kërkim i thelluar doli se mbi 380 raporte disinformuese të regjistruara si të tila, 86 prej tyre ose 22% e totalit janë shpërndarë nga mediat në gjuhën shqipe.
Këto lajme u ripublikuan 377 herë nga 156 media, pjesa dërrmuese (65%) nga media me seli në Shqipëri dhe më pak në Kosovë e Maqedoni të Veriut.
“Mesatarja e lajmeve të rreme ose disinformimi në mediat e Shqipërisë është e përafërt me mesataren e vendeve të tjera në Ballkan, si dhe në mediat e vendeve të tjerë edhe më të zhvilluar. Shqipëria thjesht ka rënë pre, duke shfaqur dobësitë e medias shqiptare, e cila nuk ka struktura të forta editoriale. Redaksitë shpesh nuk kanë reporterë dhe as editorë të posaçëm për temat ndërkombëtare, por vetëm ribotojnë shkrime nga burime të tjera. Kemi vënë re se sa më shumë shtohen ripublikimet aq më shumë shtohet disinformimi”, thotë zoti Likmeta.
Propaganda e Iranit dhe Kinës përmes mediave në gjuhën shqipe ishte pjesë e një analize të detajuar prej nga doli se në shkrimet e tyre ndërkombëtare ato media ngrejnë dyshime mbi BE, dhe e tregojnë si një ekonomi me probleme, me greva dhe me kriza.
Këto media janë kritike ndaj respektimit të të drejtave njerëzore në vendet e demokracisë perëndimore dhe priren të japin ekonominë kizene dhe iraniane si ekonomi në rritje dhe me ndikim, thotë Bleriana Bino, një nga autoret e studimit, përfaqësuese e qendrës SCIDEV.
“Në dyja rastet, si në mediat shqip të Kinës edhe në ato të Iranit, sidomos në këtë të fundit, vihet re qartasi një mbulim mediatic më në favor të Rusisë sa i takon konfliktit në Ukrainë, si dhe nxjerrja më në pah e vështirësive të Bashkimit Europian, sfidave, tensioneve midis vendeve të BE-së ose BE-së dhe SHBA-ve. Ndërsa në rastin e Kinës ka më shumë shkrime me propagandë ekonomike në shqip, gërshetuar me kulturën dhe aktualitetin. Në to zmadhohet prania dhe ndikimi i Kinës në Ballkan”, thotë zonja Bino.
Sipas sondazhit mbi informimin në Shqipëri doli se publiku u beson TV-ve në masën më të madhe e më pas mediave dhe rrjeteve sociale, dhe shumë më pak radiove. Më shumë ¾ e të anketuarve pohuan se po – lajmet e rreme janë problem në Shqipëri.
Pjesa më e madhe e tyre pohuan se e ndeshin disinformimin çdo ditë dhe të paktën një herë në javë, por pak prej tyre kujdesen që të verifikojnë lajmet nga burime të tjera më të sigurta.
(Ilirian Agolli, Zëri i Amerikës)