Nga Gani Mulliqi
Në vitin e largët 1978 kur ende isha student bashkë me nja 15 të rinjë të tjerë mu hapën dyertë e gazetës “Rilindja”. “
“Rilindja” ishte shtëpi e madhe në plotëkuptimin e fjalës. Shumë nga kolegët që ishin para nesh aty na pritën me dashamirësi. Për ne që ishim të rinjë një fjalë e tyre, një këshillë, e lëre më një ftesë për kafe në byfenë që ishte në katin përdhes, kishte rëndësi shumë të madhe. E, i gatshëm për të na pranuar në atë shoqëri ne që ende nuk i kishim mësuar të gjitha kthinat e Pallatit grandioz të mediave që sapo ishte ndërtuar, kjo do të thoshte shumë. Njëri prej tyre ishte edhe vet Jusufi, pra ai Jusuf Gërvalla, të cilin e njihja ka kohë nga shkrimet por edhe nga këngët e tij që po i dëgjoja në Radio Prishtinë. Unë deri atëherë nuk e kisha parë madje as në ekran dhe lere më ta kisha takuar ndonjëherë Jusufin.
Një mesditë tek sa me kolegët Avniun (Spahiun) me të cilin kishim filluar punën në të njejtin konkurs dhe Binakun (Kelmendi) që e njoha aty po zbrisnim në byfee për kafe, në një tavolinë në qoshe ishte ulur Jusufi me gazetën dhe kafen që kishte vënë përpara. Sapo e vërejti Binakun na ofroi që të uleshim në tavolinën e tij. Unë nuk njihesha me te por pasi më prezantuan Binaku dhe Avniu, Jusufi më dëshiroi mirëseardhje në gazetë sikur të isha njohur me te shumë kohë më parë. “Mulliq, jeni nga Gjakova apo” – më pyeti? Që nga ajo ditë bashkë me Jusufin dhe kolegët Binakun, Avniun, Gjatën shpesh po pinim kafe së bashku. Me te kishe çfarë të bisedoje ndërsa bisedat kishin aq domethënje për ne. Ai kishte sensin edhe për humor, ai dinte të të bënte për vete me thellësinë intelektuale që kishte, ai dinte të përqonte porosinë e bisedës përtej asaj që fliste në një ndejë të rëndomtë kolegësh. Në fillim Jusufi ishte bukur i kujdesshëm për atë çka fliste, por duke u bërë edhe unë pjesë e atij rrethi shokësh, duke më njohur edhe mua çdo ditë e më shumë nisi të mos rezervohej siç ishte në fillim. Fliste më hapur për çështjet, për preokupimet që kishim. Porositë e tij për ne gazetarët e rinjë, veçmas për mua, kishin rëndësi shumë, shumë domethënëse. Ai të bënte për vete jo vetëm me bisedat si kolegë por edhe me shkrimet që ato ditë po bënte duke përcjellë çdo ditë trupën artistike nga Shqipëria që po shfaqte vlerat e saj artistike gjithandej në qytetet e Kosovës. Ato shkrime ishin aq të guximshme e aq analitike sa ne gazetarëve që sapo kishim nisur punën na entuziazmonte shumë. Koha ecën dhe unë pas ndonja një vit e gjysmë shkova në shërbimin ushtarak, përderisa Jusufi në ndërkohë ishte i detyruar të emigronte në Gjermani ku kishte vazhduar misionin e tij atëdhetar. Nuk e kisha takuar më Jusufin pas kësaj kohe, ndërkohë që unë isha kthyer nga shërbimi ushtarak. Shpërthimi i demonstratave të vitit 1981 ndryshoi shumëçka në shoqërinë kosovare por edhe në tërë shtetin e atëhershëm ku bënte pjesë edhe Kosova. Tek sa po shtohej aktiviteti politik jugosllav kundër kërkesave politike që kishin shpërfaqë haptas shqiptarët, opinioni kosovar po shfaqte interesim të shtuar për të qenë sa më i njoftuar me ato që po thuheshin e po gatiteshin për Kosovën. Kësisoji unë pas shpalljes së një konkursi intern në “Rilindje” u emërova korrespondent i rregullt i gazetës në Beograd, atëherë kryeqytet i federatës jugosllave. Isha vendosur në një hotel në qendër të qytetit meqë ende nuk isha sistemuar në ndonjë banesë. Mbrëmjen e 17 janarit të vitit 1982, në katin e 5-të të hotel M. i shtrirë në dhomën 505, gogja i përgjumër, po dëgjoja lajmet e fundit të ditës të RB të orës 24.00. Mu bë se më ra muri sipër kur dëgjova lajmin e trishtë se “sot në Untergrupenbach të Gjermanisë, në një konflikt mes njëri-tjetrit u vranë vëllezrit Jusuf dhe Bardhosh Gërvalla dhe Kadri Zeka, krerë të lëvizjes irredentiste të Kosovës në Perëndim…”. Mbeta i stepur, pa njeri për të ndërruar fjalë për këtë tragjedi që kishte goditur lëvizjen e shqiptarëve në shtetet e perëndimit. Jusufi ishte intelektuali më i shquar, organizatori më i suksesshëm ndër grupet e organizuara të shqiptarëve që po vepronin në Perëndim dhe njeriu që gati ia kishte arritur që të bashkojë ato në një lëvizje të vetme dhe me një udhëheqje unike. Por, mu për këtë, dora e UDB-së jugosllave ishte e gjatë dhe ajo dinte ku të godiste.
Mbeta pothuajse tërë natën pa gjumë duke menduar se si do të gjendem të nesërmen në mesin e komentimeve të kolegëve të shumtë korrespodentë nga republikat jugosllave por edhe nga bota. Unë kisha qenë koleg i Jusufit në “Rilindje” dhe nuk do të befasohesha nga pyetjet direkte të kolegëve tjerë për ate që kishte ndodhur. Beogradi po tubonte atëherë qindra korespodentë nga vendi dhe bota dhe natyrisht kjo vrasje makabre nuk mbetej pa jehonë. Sa do që pushteti përpiqej ta mohonte se ishte autor i këtij krimi, pak ishin ata gazetarë të akredituar nga jashtë që i besonin fjalët e zyrtarëve shtetëror. E pranoj se në atë situatë që isha e kisha shumë të vështirë të përmbahesha. Jusufi kishte qenë shumë vite gazetar i “Rilindjes”, aty kishte bërë emër, aty kishte lënë shokët e tij kur ishte larguar, aty kishte brymosur shumë nga pikëpamjet e tij. Dhe unë kolegu i tij i dikurshëm i punës tash po gjendesha në një mjedis aspak miqësor, në një ambient njerëzish që atij i kishin përgatitë çdo ditë pak e nga pak kurthin me propagandën për “krerë të irredentizmit dhe separatizmit” e deri sa erdhën tek finalizimi i këtij akti makabër.
“I vrau UDB-ja”, më tha të nesërmen një shqiptar tek po pinim kafen si helm at mëngjes të rëndë në hotel M. E kisha njohur vetëm pak ditë më parë dhe e kisha të vështirë edhe të heshtja por edhe të komentoj diç me një person që po shoqërohesha e në esencë e njihja dhe më njihte shumë pak. Heshta por kjo heshtje sa edhe vet dhembja për Jusufin po më godiste në shpirt. Kurrë si atë ditë nuk e ndjeja peshën e vargut të Migjenit “O sikur ta kisha një grusht të fortë…”.
Atë ditë në Qendrën Ndërkombëtare të Shtypit, korrespodentët e mediave gjermanfolëse Viktor Maier dhe Kristin fon Kol bënë pyetje direkte se a qëndron UDB pas vrasjes së tre shqiptarëve në Gjermani siç po flitet në Perëndim? Ndjeva një lehtësim në shpirt pas kësaj pyetje që shtruan, ballë të tjerëve, kolegët gjermanfolës në atë ambient ku ishin tubuar korrespodentë të mediave nga vendi dhe gjithë bota.
Kjo pyetje natyrisht se nuk pëlqehej nga ata që kishin organizuar vrasjen!