Astrit Lulushi
Statujat shpesh pasqyrojnë herojnë të rremë, por edhe vjedhje. Maqedonasit akuzohen për vjedhje të historisë maqedonase. Si mund të vjedhin atë që është e tyre? – do të pyesësh. Maqedonasit nuk vjedhin historinë maqedonase. “Maqedonasit” e veriut janë. Ata gjithashtu pëlqejnë për vete edhe një pjesë të historisë helene, shqiptare, bullgare aty-këtu, duke zhvilluar një obsesion unik me historinë e lashtë të Aleksandrit të Madh. Ajo histori nuk është e tyre, nuk ka qenë kurrë, dhe kjo mund të vërtetohet lehtësisht. Sa i përket mënyrës se si përpiqen ta bëjnë këtë, ata janë disi krijues që përpiqen të legjitimojnë pretendimet e tyre.
Duke e mbyshur sheshin me statuja.
Të gdhëndësh një gur në një person nuk është mënyrë shumë bindëse për ta shpallur atë “maqedonas”, por detajet e vogla nuk janë shqetësimi i tyre. Duhet të duket madhështore.
Sa më shumë statuja. Kjo i bën homazhe atij që aspironte të ishte Aleksandër i Maqedonisë, por në pllakë shkruhet se i përket të tjerëve.
Nuk jeni të bindur nga statujat apo deklaratat e dukshme? Askush nuk është. Pa djersë, ata kanë mjete të tjera në dispozicion. Nëse nuk mund të provoni diçka, thjesht gënjeni. Gjithsesi, kjo është filozofia e treguar për të huajt. Një libër në Amazon apo faqe në internet e shpjegon atë nga këndvështrimi i një pale të tretë, një më pak i ngarkuar emocionalisht me këtë çështje.
Gënjejnë turistët, gënjejnë studiuesit, gënjejnë të gjithë. Pse të shqetësoheni për të krijuar diçka kur thjesht mund të gënjeni për të dhe të përpiqeni t’u tregoni të tjerëve se është e kaluara juaj. Kjo është metoda e zakonshme. Gjeni diçka greke, ilire, përdhosni, quani diçka që nuk është.
Gënjeshtrat janë të këqija.
Çfarëdo droge përdorin njerëzit që shkruajnë këtë version të historisë, janë të këqij. Si e dimë që ata gënjejnë? Lehtë; kur versioni i tyre i ngjarjeve është i ndryshëm nga ai i të gjithë të tjerëve. Por një gënjeshtar nuk mund të duket shumë i çmendur, e vërteta duhet të “ndryshohet” që gënjeshtrat të funksionojnë.
Injorimi i pjesëve të të gjithë figurës me qëllim. Shihni, dy statujat, janë disi lehtësisht të dallueshëm, duke pasur parasysh se jetët e tyre ishin të dokumentuara mjaft mirë për kohët e vjetra. Pyesni Cezarin. Le të pyesim vetë Aleksandrin për identitetin e tij.
“Paraardhësit tuaj erdhën në Maqedoni dhe në pjesën tjetër të Hellas dhe na bënë dëm të madh, megjithëse nuk i kishim bërë asnjë lëndim më parë. Unë jam emëruar udhëheqës i grekëve dhe duke dashur të ndëshkoj persët, kam ardhur në Azi, të cilën e mora nga ju” (Letra e Aleksandrit drejtuar mbretit persian Darius III të Persisë në përgjigje të një lutjeje për armëpushim, siç citohet në Anabasis).
Duket sikur ai i konsideron maqedonasit grekë. Unë do të imagjinoja se ai do ta dinte, duke qenë fjalë për fjalë Aleksandri i Madh Maqedonisë dhe i gjithë të tjerëve për rreth. Sjell vetëm një supozim.
Statuja në Shkup nuk mashtron askënd. Është ajo që ndodh në Maqedoninë e mirë “të vjetër” të Veriut – vjedhja historike. Një tregim i rremë. Kjo është arsyeja pse njerëzit nuk duan t’u japin mbështetje diplomatike: sepse ky vend fjalë për fjalë përpiqet të heqë një pjesë të trashëgimisë së njerëzve të huaj dhe ta pretendojë atë si të tijën. Kur ju pranoni fjalë për fjalë gënjeshtrat, njerëzit e tjerë thonë se po gënjeni dhe kundërshtojnë riinterpretimin tuaj të vogël të rremë.